میگن جایی که نمی‌خاره رو نخــــــارونید.
تا زنـــــــــــــــــده‌ای باید به زندگی فکر کنی،
مــــــُـــــردن رو بذاری برای مــــــــــــــــــرده‌ها.
منم همین فـــــــــــــــــــــــــــــــکر رو می‌کردم.
تا اینکه با از دست دادن پــــــــــــــــــــدرم،
بعنوان اولین فقدان عمده در زندگیم،
فهمیدم که اتــــــــــفاقا جـــــــــــــــای مرگ،
حســـــــــــــــــــــــــــــــابی می‌خــــــــــــــــــــاریده.
ترس از مرگ همــــــــــــیشه باهام بوده،
مـــــــــــــــــــن ازش طـــــــــــــــــــفره می‌رفتم.
وقتی انــــــــــــــــــــقدر نزدیــــــــــک شد که،
نفــــــس‌هاش خورد تو صــــــــــــــــــــورتم،
مجــــــــــــــــــــــــــــــبور شـدم نگاهش کنم.
این مــــــــــــــلاقــــــــــــــات مــــــــــــــــن رو بـــــا،
ندیدنی‌ترین تکه‌های وجودم آشتی داد.
انقدری که فکر مــــــی‌کنم تا قبل از اون،
هـــــنـــــوز زنــــــــــــــــــــدگی نـــــکرده بـــــودم.
نگاه پــــــــیرمرد آرتــیـــــــــــــــــــست-طـــــوری،
از روی کاغـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــذام میگذره.
بی‌حوصله حـــاجی بادوم خیس‌خورده‌ی،
کنار چــــــــــــــــــــــــایی‌اش رو میندازه بالا و،
بی‌حوصله‌تـــــــــر آدم‌ها رو ورانداز میکنه.
از ترس اینکه نخواد ســــــــر حرفو باز کنه،
نگاهـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــمو ازش مـــــــی‌دزدم.
همــون کاری که با ترس از مرگ می‌کنم.
ترس از مرگ از کجا میاد؟
بعضیا میگن ترس از مرگ رو تو بچگی یاد می‌گیریم.
مثلا وقتی پدربزرگ-مادربزرگ‌مون رو از دست دادیم.
یا وقتی شـــــــــــــاهد مـــــــــــــــرگ‌های کوچــــــــک بودیم:
افــــــــــــــــــــتادن بــــــــــــرگ از درخت،
مــــــــــــــــــــردن جـــــــــــــــــوجه رنــگی،
پایین رفتن پی‌پی از چاه تــــوالت.
واقعیت اینه که بچــــــــــــــــــــــــــه‌ها،
ترس از مرگ رو یاد نـــمی‌گیـــــــرن،
با ترس از مرگ به دنــــــــــــــیا میان.
ما از آگـــــــــــــــاهی ســـــــرشتی،
شهــــــــــــودی و نیـــــــــــــاموخته،
نسبت به مـــــــرگ برخورداریم.
همونطور که با آگاهی غریزی،
و سرشــــــــــــتی از سکشوالیته،
و مسائل جنسی بدنیا می‌آیم.
ترس بدوی و برهنه مرگ
ترس از مرگ میـــراث میلیون‌ها سال،
تکامل زیــــــــــستی-روانـــــــــــــــی انسانه.
در واقع، این هـــــــــــــــــــراس بخشی از،
ســــــــــــــاختار وجـــــــودی مــــــــــــــــــاست.
از لحــــــــــــــــــــــــظه‌ای که بوجود می‌آیم،
حتی بســـــــــــــــــــــــــــیار پیش‌تر از اینکه،
تفــــــــــکر یا زبــــــــــان در ما شکل بگیره،
این تـــــــــــــــــــــــــرس وحـــــــــــــــــــــــــــــشی،
بــــــــــــــــــــــــی‌هیچ منـطق و متــــــــــــانتی،
خــــــــــــــــــــــــارج از کـــــــــــــلام و تـــــصویر،
در ناخـــــــــــودآگاه ما لـــــــــــــــونه میکنه.
در عین حال سیستم روانــی ما،
مجهز به مکـــــــــــــانیزم‌هاییه که،
تــــــــــــرس از مـــــــــــــــــــــــــــــرگ رو،
به شکل‌های مخـــتلف مهار کنه.
چون اگه قرار باشه مــــــــــــــــــدام،
به این تــــــــــــــــــرس آگــاه باشیم،
نمی‌تونیم عــــــــــادی زندگی کنیم.
بــــــــــــــنابــــــــــــــراین ترس از مرگ،
باید ســــــــــرکــــــــــــوب بـــــــــــــــــشه.
پس هــــــــــــر کسی مــــــــــــــــی‌تونه،
فقط با میزان متوسطی از نگرانی،
آگــــــــــــاهانه به مـــــــــــرگ فکر کنه.
باقــــــــــــــی‌مونده این تــــــــــــرس با،
نگرانی‌های دیگه جابه‌جا میشــــــه.
مثلا تـــــــــرس از بــــــی‌پــــــــــــــــــولی،
جنــــــــگ و آمــــــــــــپول و طـــــــــــــرد،
بی‌آبــــــــــــرویی و نـــــــــیش‌حشرات،
و خیــــــــانت از طرف همسری که،
هنوز نیومده تو زندگـــــــــــــــــی‌مون!
مکـــــــــــــــــــــــــــانیزم‌های محـــــــــــــــــــــــــــــافظتی بعد از،
فرایـــــــــندهای متـــعدد، پیـــــــــچیده و چند مرحله‌ای،
نهایتا مجموعه‌ای از عملکردهای روانی رو می‌سازن،
که اضـــــــــــــــطراب برهنه مرگ رو ســـــــــــــــــرکوب کنه.
اساس همــــــــــــــــــــــــــه این مکانیزم‌ها انــــــــــکار مرگه.
ترس از مرگ و توطئه سکوت
“اگه یــــــــــکی از ما دو نفر بــــــــــــــمیره،
فکر کنم برم پـــــــــــاریس زندگی کنم!”
این یکی از جــوک‌هاییه که به فرویــد،
پـــــــــــــــدر روانـــــــــــــــکاوی نسبت دادن.
انگار برای کسی که به غریــــــــــب‌ترین،
و مشمئزکننده‌ترین وجوه روان آدمـی،
نـــــــــــــــــور انداخته بوده هم مــــــــــــرگ،
نقطه کـــــــــــــــــــور سمــــــــــــــــــــجی بوده.
بـــــــــــــــــــــی‌توجهی انتــــــــخابی به مرگ،
نـــــــــــــــه تنـــــــــــــــها در آثــــــــار فـــــــروید،
بلکه در حیطه درمــــــــان هم مشهوده.
به قول اروین یالوم – روان‌درمانگر پرآوازه معاصر:
“مرگ به طرز زننده‌ای در تمامی جنبه‌های بهداشت روان – از نظریه و پژوهش تا کار بالینی و درمان نادیده گرفته می‌شود.
نپرداختن به ترس از مرگ در گزارش‌های بالینی چنان چشمگیر است که انسان وسوسه می‌شود نتیجه‌گیری کند، چیزی در حد توطئه سکوت در کار است.“
تبــــــــــــــــــــــــــــــانی جمعی ما علــــــــــــیه مرگ،
همه‌جایی بودن دفاع انکار رو نشـون میده.
هر جا اضطراب مرگ ظــــــــــــــــــــــــاهر میشه،
انــــــــــــــــــــکار هم فعـــــــــــــــــــــــــــــــــــــال میشه.
تجربه‌های مرزی
گاهی تجـــــــــــــــــــــــــربه‌های زنــــــــــــــدگی،
پـــــــــــــــــــرده دفاع‌های روانی رو میدَرن،
و شــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــکافی بوجود میارن،
که از اون اضطراب خالـــــــــــــــــص مرگ،
به درون خودآگــــــــــــــــــاه فوران میکنه.
با اینحال، ناخـــــــــــــــــودآگاه شکاف رو،
به سرعــــــــــــــــــــــت ترمــــــــــــــــیم میکنه،
و ماهیت اضطراب دوباره پنهان میشه.
البته هـــــــــــــــــــــر اتفـــــــاقی نــــــــمی‌تونه،
صــــــــــــــــــــــف دفــــــــــاع‌های روانی ما رو،
در هــــــــــــــــم بـــــــــــــــــــــشــــــــــــــــــــــــــــــکنه.
بعضی رویدادها یا تجربیات نــــــــاگهانی،
انســـــــان رو به موقعیت وجــــــــودی‌‌اش،
در دنـــــــــــــــــــــیا ســـــــــــــــــــــوق مـــــــــــیدن.
موقعیتی که در اون حس می‌کنی،
بر لبــه هسـتی وایسادی،
و خــــــــــــــــودت رو،
و جهــــــانت رو،
نظاره می‌کنی.
مرگ اطرافیان
یکــــــی از موقعیت‌های مرزی که،
ترس از مرگ رو تشـــــدید میکنه،
فقــــدان یا از دست دادن عزیزانه.
این تــجربه پیامی با خودش داره:
اگه مـادرت،
پـــــــــــــدرت،
فـــــــرزندت،
همســـــرت،
دوســــــتت،
مُـــــــــــــــــرد،
…
پس توام می‌میری.
سوگ و فـقدان عزیزان،
آگاهی ما رو نسبت به،
میرایی و فناپذیری‌مون،
افــــــــــــــــــــــــــزایش میده.
خصوصا فـــــــــــــــــوت پدر و مادر،
بعنوان مراقـــــــــبین اولیـــــــــــــــــه،
بیشـــــــــــــــتر از بقـــــــــــــــــــــــــــــــیه،
ما رو با آســـــــــــــــــیب‌پذیری‌مون،
در برابر مـــــــــــــــرگ روبرو میکنه.
تصمیـــــــــمات برگشت‌‌ناپذیر
رویدادها و تصمیمات مهم،
مثل مهاجـــــــــــــــــــرت،
جدایـــــــــی و طلاق،
و شکست هم،
به ناگـــهان،
مـــــــا رو از،
هستِ خود،
در این جهانِ،
عــــــــــــــــــــــظیمِ،
بی‌تــــــــــــــــــــفاوت،
آگـــــــــــــــاه می‌کـــــنن.
هــــــــــــــــر تصــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــمیمی،
در موقعیت‌های غیرقابل بازگشت،
ما رو از بقیه انتخــــــــــــــــــــــــــــاب‌ها،
محــــــــــــــــــــــــــــــــروم می‌کـــــــــــــــــــنه،
یا به تعبیر کـــــــــــــــی‌یر کــــــــــــــــگور،
فیلـــــــــــــــــــــــــــــــسوف آلـــــــــــــــمانی،
می‌تونه مــــــــــــــــــــــــــــــــــــا رو بــــــــــــا،
” ناممــکن بودن هر امکان دیگری”
روبــــــــــــــــــــــــــــــرو کــــــــــــــــــــــــــــــــــنه،
و باعث اضطــــــــــــــــــــــــــــــــراب بشه.
پ.ن برای اینکه بدونید چطور هر از دست دادنی واکنش سوگ ایجاد میکنه، این پست رو بخونید.
تعهد به دیـــــــــــــــگری
برای بعضــــــــــــــــــــــــــی‌ها،
متعهد شدن به رابـــــطه،
بــــــــــــــــیشتر از پایان‌اش،
اضطراب برانــــــــــــــــــگیزه.
معنی ضـــــــــــــمنی تعهد،
غایـــــــــــــــت‌منـــــــــــــدی و،
پــــــــــــایــــــان‌پــــــــــــــذیریه.
بند شدن تو رابطه دائمی یعنی،
نه احتـــــــــــــمال دیگه‌ای در کاره،
و نــــــــه به تعـــــــــــــــــــــــبیر یالوم،
“رویـــــــــای خوش تــرقی مداوم”.
سندروم سالگرد
مناســـــــــــــــــــــــــــــــبت‌های ساده مثل،
روز تـــــــــــــــــولد و ســـــــــــــــــــالگرد هم،
می‌تونن تجــــــربه مـــــرزی ایجاد کنن.
چون باعث افـــزایش آگــــــــــــــاهی ما،
از بازگشــــــــــــــت‌ناپذیری زمان میشن.
انگار آدم از روزمـــرگی کَـــــنده میشه،
و فـــــــــــــــــــــرود میاد تو زمان حــــــــال.
جشن و شادی، نوعی واکنـش وارونه،
به انــــــــــــــــدوه و اضـــــــــــــــــــطرابیه که،
این موقعیت مـــرزی با خودش میاره.
اضطراب مرگ در لباس ترس
اگه بعد از تجربه‌های مرزی یا فـــــــــوران ترس از مرگ،
دوخت و دوز خشتــــک جـــــــــــــــــــــــــــــــر خورده روان ما،
به خــــــــوبی انجام نشده باشه که بتونیم زندگی کنیم،
بقـایای اضطراب مرگ به شکل ترس‌های دیگه درمیاد.
و اینجاست که اضطراب مرگ، لباس تــــرس می‌پوشه.
تفاوت ترس و اضطراب
اضطراب یعنی ترسیدن از هیــــچی.
و ترس یعنی ترســیدن از یه چیزی.
اضطراب همون دلـــــــــــــــــــهره است،
حس مبهم بی‌قـــــــــــــــراری که انگار،
همه چی هست و هیـــــــچی نیست.
برای اینکه بدونید با اضطراب‌های مبهم بی‌مکان،
چه باید کرد پست اضــــطراب رو بخونید یا ببینید.
با اضطراب نمیشه جنگــــــــــــــــــــــید،
ولـــــــــــــــی با تــــــــــــــــــرس مـــــــیشه.
برای همین، سیستم روانــــــــــی ما،
اضطراب رو که ترس از هیچ چیزه،
تبدیل به چـــــــــــــــــــــــــــــیزی میکنه،
تا بشه براش کــــــــــــــــــــــــــــــاری کرد.
مــــــــــــثلا اگــــــــه به جــــــــــــــــــــــــای مــــــــــرگ،
از ســــــــــــــــــــــوســـــــــــــــــــــک بتــــــــرسیـــــــــــم،
تــــــمام منفــــــــــــــــــذا رو می‌بنــــــــــــــــــــــــدیم،
ســــــوســــــــــــــــک‌کُـــــــــــــــــش مــــــــــــی‌ریزیم،
اگر هم جــــــــــــواب نـــــــــداد وحـــــــــشت‌زده،
در ارتفاعاتِ ســــــــــــروکول اعضای خانواده،
جیغ می‌کشیم یا در نهایت غــش می‌کنیم.
اما بستن هیــــــــــــــــــــچ درز و مــــــــــــــــــــنفذی،
جــــــــــــلوی مــــــــــــــــــــرگ رو نــــــــــــــــــــــــمی‌گیره.
آویـــــزون شدن،
به هیچ عزیز و،
طبیــــــــــــــــــب و،
امــــــــــامزاده‌ای،
مـــــــــردن ما رو،
عقب نمی‌اندازه.
مرگ،
بی‌امان،
و ناگاهان،
رخ نشون میده.
وسواس و ترس از مرگ
تجــــــــربه‌های مرتــــبط با مرگ می‌تونن،
باعث بــــــــــروز عــــــــــلائم وسواس بشن.
یعنی بعد از اتـفاقات و تـجربه‌هایی که،
احساس امــنیت فرد رو مختل می‌کنن،
ممکنه رفتارها و تشریفاتی شکل بگیره،
که هدفشون – در ظــــاهر – ایجاد نظم،
تقـــــارن، تمــــــــیزی و کاهش خــــــــــــــطر،
و در عمل کنترل دنــــــــــیای بیرون بـاشه.
در واقـــــــــــــــع، عـــــــــــلائــــــــــــــم وســواس،
تدارک ناخــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــودآگاهی فرد،
برای جـــــــــــلوگیری از اتفاقات غیرمنتظره،
آسیـــــــــــــــب، خــــــــــــــــطر و آلودگـــــــــــــــیه،
که در ابــــــــــــــــتدا اضطراب رو کم میکنه،
اما بعد خودش تبــــــــــــــــــــــدیل میشه به،
منــــــــــــــــــــــــــــــــــــــشا اضطـــــــــــــــــــــــــــــــراب.
ترس از بیماری
اضطراب مرگ تو بعضی اختـــــــــــــلالات،
کــــــــــــــــمتر رنـــــــــــگ عــــــــــــــــوض کــرده.
مثلا در خــــــــود-بیـــــــــــــــمار-انــــــــــــــگاری.
حساسیت زیاد نسبت به عــــــــــــــــــــلائم،
و نگرانی غـــــــــــــیرواقع‌بیـــــــــــــنانه درباره،
امنـــــیت و ســـــــــــــلامت جســـــــــــــــــــمی،
معمولا بـــــــــــــــــعد از بروز بیماری شدید،
در خود فــــرد یا نزدیکانش شروع میشه.
ترس از مرگ اول آشـکار و بی‌پرده است،
و به تدریج تبدیل به شکایات جســمانی،
مثلا درد قفسه سینه، مشـکلات پوستی،
گـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــوارش و … مــــــــــــــــیشه.
با اینکه بیمار مدام در پــی معاینات پزشکیه،
و هیچ علت و آسیبی رو هم کشف نمی‌کنه،
باز هم خـــــــــــــــیالش راحــــــــــــت نــــــــــــمیشه.
حمله پنیک
حــــــــــمله شدید و نــــــــــــــــــاگهانی اضطراب،
یا حمله پنیک [Panic Attack] هــــــــــــــــــم،
مستـــــــــــــقیما با ترس از نیستی در ارتباطه.
وقتی فــــــرد احســــــــــــاس میکنه نمی‌تونه،
ترس از مرگ رو به اندازه کــافی کنترل کنه،
دچار ســــــــــــــــرآســــــــــــــــیمـــــــــــــــــــگی میشه.
چرا ترس از مرگ می‌کُشه؟
اگه ترس از مرگ همه جاییه،
چرا فقط بعضی وقـــــــــــتا،
یا فقط برای بعــــــــضیا،
فلج‌کننده میشه؟
تجربیات نامعمول زندگی
مرگ در محیط پیرامون کــــــودکان،
رویـــــــــــــــــــــــــــــــــداد مهــــــــــــــــــــمیه.
خصوصا وقتی زیــــــــــــــــــــــادی زود،
یا زیــــــــــــــــادی شدیــــــــــــــــــد باشه،
تـــــــــنه نـــــــــــــازک خویشتن کودک،
نمی‌تونه ضــــــــــــــــــــــــــــربه ناشی از،
فقـــــــــــــــــــــــــــــــدان‌های زودرس رو،
تـــــــــــــــــــــــــــــــاب بیـــــــــــــــــــــــــــــــــــاره.
وقــــــــتی مــــرگ یا جـــدایی والدین،
از دســـــــــــــــت دادن خواهر و برادر،
یـــــــــا نزدیـــــــــــــــــــکان مـــــــــــــــــــــهم،
زیاد یا زود اتــــــــــــــــفاق بیــــــــــوفته،
و منـــــابع روانـــــــــــــــــــــــی کــــــــــافی،
برای عبــــــــــــور از این تجــــــــــربیات،
در دستــــــــــــــــــــــــــــــرس کـــــــــــودک،
و یا بـــــــــزرگسالانِ مـهم‌اش نباشه،
دفـــــــــــاعهای بیــــــــــــــــــــــــــــمارگونه،
و اخـتلال روانــی شــــــــــکل می‌گیره.
نارضایتی از زندگی
بنظر میاد کسایی که تو زنــــــدگی،
ناامیـــــــــــــد و ســـــــــــرخورده شدن،
با آغوش باز مرگ رو بپـــــــــــــذیرن.
اما کــــــــــــــــــــــاملا برعــــــــــــــــــــکسه.
به قــــول نـیچه – فیلسوف آلمانی،
زندگیِ خــــــــــــوب-زیسته است که،
وحــــــــــشت مرگ رو تسکین میده.
نورمن براون، فــــــــــیلسوف امریکایی،
در کتاب زندگی در مقابل مرگ میگه،
“کسانی که زندگی محدودی داشتن،
و تمام‌شون رو صرف بــــــقا و امـنیت،
و رهـــــــــــــــــــــــــــــــایی از درد مــــی‌کنن،
نــــــــــــــــــــــمی‌تونن با مرگ کــــنار بیان.
وقتی کسی هنــــــــــــــــــــــوز به تمامی نزیسته،
نمی‌تونه با چشـــــــــــــم‌انداز مرگ مواجه بشه.
در مــقابل، کــــــــــــــــسی که تــــــــــونسته باشه،
تمامیت خودش رو درک و زندگی کرده باشه،
و با هــمه وجود، در زنــــده بودن سهیم بشه،
می‌تونه چـــــشم‌انداز مرگ رو تـــــــــــــاب بیاره.”
پ.ن اگر با مفاهیم روانکاوی آشنا هستید، انگلیسی‌تون هم به اندازه کافی خوبه،
این مقـــــــاله کوتاه درباره کتـاب Life Against Death اثر نورمن اولیور براون رو بخونید.
پس من که زندگیم رو به فنا دادم چی؟
یالوم معــــــتقده لازم نیست ۴۰ سال،
زندگی سالم و یکپارچه داشته باشیم،
و یه تیـــــــــــــکه ازش لذت برده باشیم،
که بتــــــــــــونیم زنــــــــــدگی نــــــــــزیسته،
نـاقص و سایه‌وار قبل رو جبران کنیم.
پ.ن خوندن کتاب خیره به خورشید اثر اروین یالوم بسیار توصیه میشه. البته ترجمه‌های متفاوتی از کتاب هست، ببینید با کدوم بهتر ارتباط می‌گیرید.
چطور تمامم رو زندگی کنم؟
برای بعضی‌ها نســــــــــــخه کامل زندگی،
با آره گفتن به وســــــــوسه‌های پرخــطر،
و ممـــــــــــــــــــــــــــنوعه لــــــــــــــــــــــود میشه.
در ستایش ســــــــــــــرِ-نتــــــــــرس-داشتن،
سخــــــــــــــــــــن‌ها تــــــــــــــــــــوان گفت اما،
تــــــــــــــــــــــمامِ زنــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــدگی،
عـــــــــــــــــــــــــــــیش و نـــــــــــــــــــــــــــــــوش و،
حـــــــــــــــــــــــــــــــــال و حــــــــــــــــــــــــــــــــول و،
بَنـــــــــــــــگ و دَنــــــــــــــــــــگ و دود نیست،
مخـــــــــصوصا از جیب این‌‌و اون نیست!
برای اینکه تمــــــــــام‌تون رو زندگی کنید،
باید موانع به تمامی زیستن رو بردارید.
و بــــــــــــــا “انـــــــــــتـــــــــخــــــــــاب کـــــــــردن”
و جـــــــــــدا کردن خـودتون از دیــــــــگران،
بعنوان یک بـــــــــــــــــزرگسال زندگی کنید.
پ.ن چیزایی که من از کامل زندگی کردن می‌دونم رو تو ایــــــــــــــــــــــــن پـــــــــــــــــست به اشتراک گذاشتم.
پ.ن.ن اگه می‌خواید بدونید مشروب چطور شنگولی طبیعی‌تون رو از بین می‌بره، ایــــــــــــــنجا رو ببینید.
ترس از مرگ: از بیماری تا رشد
خب اگه هـــــــــــــــر تــــــــــرسی،
تــــــــــــــــرس از مـــــــــــــــــــــــرگه،
و مرگ هم عـــــــــــــــلاج نداره،
بهـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــتر نیست،
از همون سوســـــــــــــــــــــــک و،
ارتــــــــــــــــفاع و سخنـــــــــــرانی،
و گیاهان متخلخل بترسیم؟
تا اینکه بخوایم هُلپــــــــــــــــی،
خـــــــــــــــودمونو بنـــــــــــــدازیم،
تو بغـــــــــــــــــل ترس از مرگ؟
انکار مرگ هم می‌تونه محــــافظ سلامت روان باشه،
و هم عامل سازگاریِ-مرضــــیِ-در-آســـتانه-فـــروپاشی.
دفـــــــــــاعهای بیمارگونه
وقتی بچــــــــــــــــــه بودیم بهمون می‌گــــــــــــــــفتن،
نتـــــــــــــــرس فقط آدم‌های پـــــیر مـــــــــــــــی‌میرن.
هنوزم به درجــــــــاتی همــــــــین فکر رو می‌کنیم،
مرگ رو برای پیر‌ا و مریـضا یا آدم بدا می‌دونیم.
برای اینکه چـــــــــــــــــــــنگال مرگ بهمون نرسه،
در هـــــــــزارتـــوی پیــــــــــــــــــشرفت گم می‌شیم.
و با چنان شتابی “زنده‌گی” می‌کنیم که انگار،
مـــــی‌خوایم از زمــــــــــــــــــــــــــــــــــــــان جلو بزنیم.
فکر می‌کنیم اگه موفـــــــــق و پولـــــدار بشیم،
داشـــــته‌هامون جلوی مردن‌مون رو می‌گیره،
یا مـــــــــــــــرگ حــــــــیف‌اش میاد ببـــــــــرت‌مون.
حتی ممکنه تحت پوششِ انگیزه‌های بشردوستانه،
سعی کنیم ارث و اثری از خودمون به جـــــــا بذاریم:
اخــــــــــــتراعی،
اکتــــــــــشافی،
تولیـــــــــــــــدی،
تولــــــــــــــــــدی،
مـــــــــــــــــــــــالی،
منـــــــــــــــــــــالی.
چــــــــیزی از ما،
که بعــــــــــــد ما،
به حیات‌اش ادامه بده،
و بهمون جاودانگی ببخشه.
بعضی از معتـــــــــــــــــقدین هم که،
با گُماشته‌های نامرئ قرضی‌شون،
اینــــــــــــــــــور و اونــــــــــــــــور میرن و،
برای خَـــلق خدا مبـــصری می‌کنن.
عده‌ای هم با جمــــــــــــــــــود و انــــــجماد،
جـــــــــــلوی تبـــــــــــاهی رو می‌گـــــــــــــیرن.
در افســــــــردگی و مالیخولیا فرو میرن،
زنـــــــــــدگی نمی‌کنن که نمــــــــــــــــــــــیرن.
چه عمیــــــــــــــقا بــــــــــــاور داشـــــــــــــــــــته باشیم،
خــــــــــــدا محـــــــــــافظ شخـــــــــــــــــــــــصی ماست،
چـــــــــــــه معـــــــتقد باشیم در بــــــــرابـــــــــــر مرگ،
کامــــــــــــــــلا گــــــــــــــــــــــزند‌نــــــــــــــــاپـــــــــــــــــذیریم،
چه مثل اسب تازیانه خورده به زندگی بتازیم،
چه بــــــــــــزدلانه خود رو به نــــــــــــــــبودن بزنیم،
در هـــــــــــــــر صـــــــــــورت مــــــــــــــــــــــی‌مـــــــــیریم.
طوری که انگار که هیچــــــــــــوقت نبـــــــــــــودیم.
مرگ با مـــــــــــــــا همون‌قدر،
خشــــــــن تـــــــــــــــــــا میکنه،
که با نوزاد یک ساعــــــــــــته،
یا پیرمردی صد و یک ساله.
با پــــــــاک و نــــــاپـــــــاک‌اش،
با خوشــــــــگل و بـــــــدگلش،
دارا و نــــــــــــــــــــــــــــــــــــدارش،
به‌نـــــــــــــام و گــــــــــــم‌نامش.
دفـــــــــاع‌های ســـــــــــازگارانه
برای زنده موندن مجبوریم،
جــــــــــــــــوری زنـــــدگی کنیم،
که انـــگار نمی‌مــــــــــــــــیریم.
در واقع، انکــــــــــار مــــــــرگ،
جنبه ســـــــازگارانه هم داره.
البته هیچکس در سطح کلام و به شکل منطقی،
احـــــــــــــــــــــتمال مرگ رو انــــــــــــــــــــــــــــــکار نمی‌کنه،
مگر اینکه سایـــــــــــــــــــــکوتیک یا روان‌پریش باشه،
و خـــــــــــــــــــــــــــــــودش رو خـــــــــــــــــــــــــــــــــــــدا بدونه.
پس دفاع‌های مبتـــــــــــــــــنی بر انــــــــــکار مرگ،
به ســـــــــــــــــــــــلامت مـــــــــــــــــــــــا کمک می‌کنن.
اتـــــــــــــــکای بــــیش از حــــــــــد به اونهاست که،
جلوی مواجــــــــهه و در نتیجه ســــــازگاری ما با،
واقعیت‌های انــــــــــــــکار نا‌پــــــــــــذیر رو می‌گیره،
و زندگی‌مون رو پر از رنـــج و محدودیت میکنه.
وقتی با میــــــــــــــــــرایی و فنـــــــــــــــــــاپذیری‌مون،
به خـــــــــــــوبی کـــــــــــــنار نیـــــــــــــــــــومده باشیم،
از زندگی بعنوان یک فرد بــــــالغ و ســـــالم هم،
بــــــــــــــــــــــــــــــاز مـــــــــــــــــــــــــــی‌مــــــــــــــونیـــــــــــــــم.
بعلاوه، دفاع‌های اغراق‌شده و تـــــــحریف‌آمیز،
در انطباق ما طی بحــــــــــــــــــران کارآمد نیستن.
واقعـیت‌گریزی، مقاومت ســـــــد پلاستیکی رو،
در برابر ســــــــــــــــــــــــیلاب هـــــــــــــــــــــــــــراس داره.
وقتی تعـــــــــــــــادل سازگارانه ما بر هم می‌خوره،
اضطراب به صـحنه هشیاری‌مون هجوم میاره،
و مجبوریم به اقدامات افراطی متوسل بشیم،
تا از خودمون محــــــــــــــــــــــــــــــــــافظت کنــــــــــیم.
اینجاست که با ناکــــــــــــــــــــارآمدی دفـاع‌ها‌مون،
در خنـــثی کردن اضــــــــــــــــــــــــــطراب مـــــــــــــــرگ،
اخــــــــتلال و فــــــــــــروپاشی روانی اتفاق میوفته.
بیمارِ نســــــــــــبتا سالم
وقتی حــرف از بیماری روانی میشه،
یاد بیــــــــــــــــــــــــــــــمارستان می‌افتیم،
که هـــــــــــــــــــــــــــــــــر کــــــی اون توئه،
دیــــــــــــــــــــــــــــــوونه اســــــــــــــــــــــــــــت،
و هـر کی بیــــــــرونه ســـالـــــــــــــــــــــم!
بیماری که بعد از بــــــــــــــــــــــــستری،
مـرخص میشه و برمی‌گرده خــــونه،
تو مـحل همه مسخره‌اش می‌کنن،
دیــــــــــــــــوونه … دیـــــــــــــــــــــــــوونه …
تا دیگه یه روز ذلــــــــــــــــــــــــه میشه،
گــــــــواهی ترخیص‌اش رو برمیداره،
میره وســــــط کـــــــوچه، می‌گیره بالا،
با صــــــــــــــــدای بــــــــــــــــــــــــلند میگه،
این گواهی سلامت عقـــــــــــــلی منه،
که نشون میده دیــــــــــــــوونه نیستم،
حالا شما برید گواهی‌هاتونو بیارید!
تــفاوت آدم‌هایی که اون تو هستن،
بـــــــا مــــــــــایی که بیـــــــــــــــــــــــــــرونیم،
بیشتر کــــــــــــــــــــــمی هست تا کیفی.
یعنی اینطوری نیست که بیـــــــــــــمار روانی،
فکرها و حس‌ها و رفتارهایی داشته باشه،
که آدم – نســــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــبتا – سالم،
کــــــاملا فاقد اون ویژگی‌ها و کیفیات باشه.
برعکس، همه آدم‌ها روی طیـــــــــــــــــــفی از،
ســـلامت تا بیماری حــــــــــــــــــــــرکت می‌کنن.
پ.ن از اونجایی که ساختار شخصیتی ما محصول تلاش برای سازگاری با محیطی اساسا نــــــــاقص و نـــاکام‌کننده شکل گرفته، نمیشه هیچ استاندارد طلایی و ثابتی برای سلامت تعریف کرد. یعنی آدمِ کاملا-سالم-همیشه-سالم وجود خارجی نداره. با اینحال، سلامت روان رو میشه به یه چیزایی ربط داد. مثـــــــلا کیفیت روابط و رضایت کلی از زندگی و ظرفیت سازگاری با تغییرات مداوم و پیچیده زندگی.
مرگ آگاهی و کیفیت زندگی
آگاهی از آسیـــــــــب‌‌پذیری‌مون در برابر مرگ،
باعث میشه فـــــــراتر از روزمرگی زندگی کنیم.
پیش‌بینی مرگ بیداری عمــیقی ایجاد میکنه.
انقـــــــــدری که به طــــــــــــــــــــــــــــنز گفته میشه،
سرطــــــــــــــان بیماری روحی رو درمان میکنه!
اگه تا به حال عزیزی رو به خاک سپرده باشید،
یا کسی رو در مراسم خاکــــــــــس‍پاری عزیزانش،
همــــــــــراهــــــــــــــــی کــــــــــــــــــرده بــــــــــــــــــاشـــــید،
احتمالا بیــــــــــــــــــــــهودگی تقــــــــــــــلاهای روزمره،
اگه نه تا چنــــــــــــــــــــــــد روز – حداقل تا ساعتی،
ذهــــــــــــــــــــــــن‌تون رو مشـــــــــــــــــــغول‌تـون کرده.
با اینحال خیــــلی زود،
برمی‌گردیم رو تشک،
تشک کُــــــــــــــــــــشتی،
کُـشتی با زنــــــــــــدگی.
اثرات مثبت ناپایداری
فروید معتقد بود ناپــــــــــایداری زنــــــــــــدگی،
اشتیاق ما رو به زیســــــــــــتن بیشتر میکنه.
پ.ن فیلم جلسه آخر فروید [Freud’s Last Session] رو ببینید.
فرویـد در طی جنگ جـهانی اول نوشته،
“جــــذبه‌ی جنگ در این بود که مرگ رو،
دوباره به زنــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــدگی آورد.
زندگی حقیقتا دوبــــــــــــــــاره جالب شده.
دوباره محتوای کامل خود رو پیدا کرده.
وقتی مرگ رو طــــــــــــــــــــــــــــــرد می‌کنیم،
و توجه‌مون به مخــــــــــاطرات مرگبار رو،
از دست میدیم زندگی، فقـــــــــــــــــــرزده،
و مــــــــــــــــــــایه‌بــــــــــاخــــــــــته مـــــــــــیشه.”
“تو ایــن حالت زندگی بدل میشه،
به چیزی سطحــــــــــــی و توخـــــالی،
چیزی مثل لاس‌زنی امــــــــــریکایی،
که از هـــــــــــــمون اول معـــــــــلومه،
قــــــــــــــــــــرار نیست اتفاقی بیوفته.
برعکــس رابطه عاشقانه اروپــــایی،
که هر دو طـــــــــــــرف رابطه بایـــــــد،
عواقب جــــــــــــــــــــــدی رابــــــــطه رو،
مــــــــــــــــــدام در نظر داشته باشن.”
ناپایـــــــداری زندگی شور و شوقی ایجاد مـی‌کنه،
که خدایان نامیرای نمایشنامه آمفی‌تریون ۳۸،
اثر ژان ژیــــــــــــــــــــــــرودو، نویـــــــــسنده فرانسوی،
با حســــــــــــــــــــــــــــــــــــرت درباره‌اش حرف می‌زدن.
ژوپـــــــــیتر به مـــــــــــــرکوری میگه چی میشه اگه،
لبـــــــــــــــاس زمیـــــــنیان به تـــــــــن کنند تا با زنی،
فـــــــــــانی و مـــــــــــــــــــیرا نرد عشـــــــــــــق بــــــــبازند.
“زن ســــــــــــــــخنانی بر لــــــــــــب خــــــــــــــواهد آورد،
که مغـــــــــــــــــــــــاک میان‌مان را وسیــــع‌تر می‌کند،
او خواهد گفت “وقــتی بچــــــــــــــــــــــــــــــــــــــه بودم،
یا وقتی پیـــــــــر شوم، یا هــــــــــرگز در تمام عمرم”
اینها عـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــذابم میدهد، مــرکوری …
چیزی هست که ما نمی‌فهمیم، مرکــــــــــــــــوری …
شاید همان هوس ناپایداری، درک میرایی باشد،
و شاید غـــــــم شـیرین به دست آوردن چیزی که،
قـــــــــــــادر به نــــــــــــــــــگه داشتن‌اش نیـــــــــــستیم.”
تمرکز بر فــــــانی بودن ما،
بهــــــــــــمون کمک میکنه،
به جــای پر کردن وقـــــــت،
و پـــرت کردن حواس‌مون،
در جست‌و‌جوی زمـــــــــــان،
و زنــــدگی پربار‌تری باشیم.
چیزی که هــــــــــــــــــــــایدِگِر،
فیــــــــــــــــــــــــلسوف آلمانی،
بهش هستی اصیـل میگه.
درمان ترس از مرگ
اگه قـــــــــــــراره بـــــــــــــــــــمیریم،
ازش هم می‌تــــــــــــــــــــــــرسیم،
و نمی‌دونیم که می‌تــــــرسیم،
دیگه روان‌درمـانی برای چیه؟
اونم با یه آدم مردنی و ترسو،
مثـــــــــــــــــــــل خــــــــــــــــــودمون!
شناسایی منشا اضطراب
واقعیت اینه که روانشناس‌‌ها بــــندرت،
با اضطراب مرگ خالـــــص روبرو میشن.
در واقع، کم پیش میاد کسی به خاطر،
تــــــــــــــــــــــــــــــــرس از مـــــــــــــــــــــــــــــــــردن،
پیش روانـــــــــــــــــــــــــــــــــشــــــــــــــــناس بره.
آدما معمولا با وسواس و عدم تــــــمرکز،
انحراف جنسی و افــــــــــــــــکار خودکشی،
بـه اتــــــــــــــــــــــــاق درمـــــــــــــــــــــــــان میان،
و با میل آگاه به ازدواج با مــــــــــــــــادر و،
تکانه پـــــــــــــــــــــــــدر‌کُــــــشی میرن بیرون!
این درمانگره که باید بتونه در پس علائم و نشانه‌ها،
اضطراب مرگ پـــــــــــــــــردازش یافته رو شناسایی کنه.
تسهیل مرگ‌آگاهی
درمــــــــــــــانی که به ترس از مرگ می‌پردازه،
قـــــــــــــــــــــرار نیست اضطراب رو از بین ببره.
بلکه با تسهیل آگاهی فرد از مرگ خودش،
باعث تشــــــــــــدید اضطـــــــــــــــــــــــراب میشه.
چون از طــــــــــــرفی، اضطراب [مرگ] می‌تونه،
مــــــــــــــوتور محرک رشــــــــد و پویایی ما بشه،
و به روند تحول و رشـــــــــد فردی سرعت بده،
چـــــیزی که کـــــــــــــــــــــی‌یر‌کـــگور بهش میـگه،
اضــــــــــــــــطــــــــــــــــراب ســـــــــــــــــــــــــازنـــــــــــــــده.
و از طرف دیـگه هر درمـانی که نه فقـــــــــــــــط،
به رفــــــــــــــــــع علائــــــــــــــــــــم و نشانــــــــــــــــه‌ها،
که به حـــل‌وفصـــل عمیق مسائل فرد بپردازه،
اضطــــــــــــــــــــــــــــــــراب و افــــــــــــــــــــــــسردگی رو،
موقــــــــــــــــتا تـــــــــــــشــــــــــــــدید می‌کـــــــــــــــــــــنه.
البته دسترسی به لایه‌های عــــــــــــــــــــــــمیق‌تر،
فـــــــــــقــــــــط با درمان‌های طــــــــــــــــــــــــــــــولانی،
و یا مــتکی بر سایـــــــــــــــــــــکدلیک امکان‌پذیره.
و درمان‌های کوتاه‌مدت و سطحی مجالی جز،
خراشیــــــــــدن ســـــــــــــــــطح نخـــــواهند داشت.
ایجاد پایگاه ایمن
آنچــــــــــــــــه مـــــــــــــا رو از ابتــــــــــــــــــــــــــدای زنــدگی،
در برابر هرج و مرج هولنــــــــــــــاک درون و بیرون،
محافـــــــــــــظت می‌کــنه روابــــــــــــــــط مــــــــــــــــاست.
رابــــــــــــــــــطه غنـــــــــــــــــــــی و تغـــــــــــــــــــــــذیه‌کننده،
با دیـگریِ مهمـــی که پاسخــــــــــگو و در دســترسه،
تبدیل به یــک پایــــــــــگاه امـــــــن، درون ما میشه.
وقـــــــــــتی که مضــــــــــــــطــــرب و تنــــــــــــــــــــــهاییم،
ایـــــــــــن پایــــــــــــــــــــــگاه امـــــــــــــــــــــن درونــــــــــــــی،
ما رو در برابر هـراس نابــــــــــــــودی مقاوم میکنه.
رابطه امنِ درونی مثل لایه محافظتی عمل میکنه،
و جلوی فــــــــــــــــــــــــوران اضطـــــراب مرگ رو می‌گیره.
ترمــــــــیم و بازســازی این محافظِ درونی شده،
در دل رابطه امن بیمار-درمانگر اتفاق میوفته.
تا جایی که خـــــــویشتـــــــــــــــــــن نحیـــــــــف فرد،
توش و توان تحــــــــــــمل تنهایی بی‌رحـــــــمانه،
در بـــــــرابـــــــر مــــــــــــــرگ رو پــــــــــــــــــــیدا کـــــــنه.
زندگی اصیل و معنادار
رضایت از زندگی مرگ رو زهرزُدایی میکنه.
وقتی خــــــــــــوب زنــــــــــــــــــدگی کرده باشیم،
می‌تونیم با مـــــــــــــــــــــــردن کــــــــــــــــنار بیایم.
درمانی که مـــــــوانع رضایت‌مندی رو برطرف کنه،
کمک میکنه بتونیم بــــــــی حـــــــسرتِ تـــــــــــماشا،
غــــــــــرق آب‌تنــــــــــی در جــــــــــــــاریِ زندگی بشیم.
اینجاست که هراس از مرگ جــــــــــــــــــاش رو به،
غــــــــــــــــــــوطه‌وری اصــــــــــیل در زنــــــــدگی میــده.
روانشناس ترس از مرگ
یه متخصص کـــــــــــــــــــلیه خوب،
لازم نیست دیــــالیز شده باشه،
یا سنگ کــــــلیه دفع کرده باشه.
اما روان‌درمانگر اگزیستانسیال،
حتـــما باید با ترس‌اش از مرگ،
تنــــــــــــهایی، مسئولیت، آزادی،
پنجه در پنجه انـــــــداخته باشه.
یـــــــــــــــــــالوم این موضوع رو شــــــــــــــــــــــــــــــبیه به،
آیین تــــــــــــــــــــــــشـُرف شفــــــــــــــــــــــــــــــــــادهنده‌ها،
یا شَمَن [Shaman]های جوامع بـــــدوی می‌دونه.
Healer یا شـــــــــــــــــفادهنده‌ی قبیــــــــــــــــــــــــــــــــــله،
حتما باید به یک بیماری واقعی دچار شده باشه،
یا چنـــــــدین شب دســـــــــــت و پـــــــــــا بـــــــــــــــسته،
در گــــــــــــــــــــــــــوری خــــــــــــوابــــــــــــیده بــــــــــــــــــاشه.
چون اعتقادشون بر اینه که تجربه خلــــــسه مرگ،
و زنــــــــــــــــــــــــــدگی دوبــــــــــــــــــــــــــاره معــــــــــــــــــمولا،
بصــــــــیرتی عرفـــــــــــــانی به ارمغـــــــــــــــــــــــــان میـاره.
برای اینکه درباره درمـــــــــــــــــــــــــــــان بیشتر بدونید،
و فرقش با نصــــــــیحت و عــــــــمه‌تراپی رو بفهمید،
صفحه مشـــــــــاوره و روان‌درمــــــــــــــــــــانی رو ببینید.
پست‌های دیگه‌ای که می‌تونه به دردتون بخوره ایناست:
- با اضــــــــــــــــــــــــطراب چــــــــــــــــــــــه کــــــــــــــــــــــنم؟
- چیزایی که باید درباره مجیک ماشروم بدونید.
- واکنش ســــــــــوگ به شکست عشقی و جدایی
- راهنمای ســـــــــــــــــفر اگزیستانسیال به اصفهان
- کیـــــــــــمیاگری جنسی و زندگی جنسی آگاهانه
برای اطلاع از پست‌های جدید صفحه اینستاگرام و کانال یوتوب خانوم میم رو دنبال کنید.
_________ نوبت شماست _________
تجربه و دیدگاه شما می‌تونه به دیگران کمک کنه تصمیمات بهتری بگیرن :)
ثبت ديدگاه